ندیدن آب به عنوان یک کالای اقتصادی مشکل جدی است

"رضا اردکانیان" در جمع خبرنگاران درخصوص چرایی عدم تمرکز روی صرفه‌جویی در مصرف آب کشاورزی گفت: ما نیازمند یک فرهنگ‌سازی فوری، فوتی در این زمینه هستیم تا این موضوع به یک مطالبه اجتماعی تبدیل شود و اصلاح نگرش از پایین به بالا شکل گیرد.

وی با بیان اینکه روی این موضوع باید فرهنگ‌سازی شود، افزود: تا زمانی که هیچ علامتی درخصوص اقتصادی بودن کالای آب به جامعه مولد نمی‌دهیم، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم با تصمیم‌گیری، بخشنامه یا دستورالعمل موضوع حل شود.

اردکانیان ادامه داد: این موضوع یکی از نقاط ضعف عمده و یکی از پاشنه‌های آشیل ماست که نه فقط در خشکسالی بلکه در ترسالی هم گریبان ما را خواهد گرفت.

وزیر نیرو با اشاره به اینکه مشکل جدی ما این است که آب یک کالای اقتصادی شمرده نمی‌شود، تصریح کرد: ممکن است از این جمله بنده، سوء‌برداشت شود که قرار است بهای آب در بخش کشاورزی افزایش یابد، اما تاکید بنده بر این است که در این صورت می‌بایست تا سال‌های سال و تا زمانی که وضعیت تولید سامان داده شود، یارانه وسیعی به بخش کشاورزی پرداخت شود، اما اگر قصد اصلاح داریم می‌بایست کشاورز زحمت‌کش و به‌تبع آن وزارت جهاد کشاورزی موضوع اقتصادی بودن کالای آب به عنوان یک کالای یارانه‌ای را به‌رسمیت بشناسند.

وی اظهار کرد: تا زمانی که هیچ سیگنالی درخصوص اقتصادی بودن کالای آب به جامعه مولد نمی‌دهیم، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم این موضوع با تصمیم‌گیری، بخشنامه یا دستورالعمل حل شود.

اردکانیان با بیان اینکه روی این موضوع باید فرهنگ‌سازی شود و اگر این اتفاق رخ دهد و نگرش به آب تغییر کند، می‌توانیم به‌جای تبدیل شدن به کشوری خشک یا نیمه‌خشک، به یک صادرکننده آب تبدیل شویم، گفت: اکنون یک کشور خشک و نیمه خشک هستیم که به جای اینکه جزو بزرگ‌ترین واردکنندگان آب مجازی باشیم، میزان صادرات آب مجازی‌ کشور از واردات آن بیشتر است.

وزیر نیرو خاطرنشان کرد: این موضوع جای کار دارد و لازم است از تعارض بین دو دستگاه خارج شود. ما در بدنه کارشناسی درخصوص راندمان آب اختلاف نظر داریم. باید سعی کنیم مسایل مختلف مربوط به آب را به‌ویژه در بخش کشاورزی با هم ببینیم و از این فرصت پیش‌آمده خشکسالی استفاده کنیم.

نقش محوری استان‌ها در تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی

وی همچنین درخصوص وضعیت سفره‌های آب زیرزمینی با اشاره به اینکه بسیاری از عرصه‌ها از جمله آب، نسخه‌ای در سطح ملی ندارد، گفت: واقعیت این است که کارنامه ما در مقایسه با هدف‌های این طرح و انتظارات موفق نبوده‌ است.

اردکانیان با بیان اینکه اگر بخواهیم مسئله آب در کشور سامان یابد تردید نکنید که استان‌ها باید نقش و سهم بیشتری داشته باشند، اضافه کرد: در استان خراسان رضوی خطاب به استاندار این استان عرض کردم که بنده به‌عنوان وزیر نیرو تمامی اختیارات و امکانات که تفویضش غیرقانونی نباشد به شما تفویض و البته بر عملی شدن آن هم نظارت می‌کنم.

وزیر نیرو اظهار کرد: راه‌حل مشکل آب‌ زیرزمینی این است که در استان‌ها متمرکز شویم و به دستگاه‌های ستادی اختیارات مقدور را تفویض کنیم.

وی ادامه داد: بنا داریم این کار را در چند نقطه شروع کنیم و امیدواریم بتوانیم در آینده گزارش مناسبی را از عملکرد تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی ارائه نماییم.

برق رایگان به هیچ کشوری صادر نمی‌شود

وزیر نیرو گفت: در مواقعی که همچون شرایط فعلی، اوج مصرف بار نداریم، به کشورهای همسایه متقاضی از جمله عراق، افغانستان و پاکستان، مطابق قرارداد برق صادر می‌کنیم. 

وی با اشاره به تبادل انرژی با سایر کشورها در مواقع لزوم افزود: از حیث فنی هیچ مشکلی در زمینه صادرات و تبادل انرژی نداریم و این مقوله در حداکثر ظرفیت خطوط در حال انجام است.

اردکانیان در رابطه با خطوط قرمز کشور در زمینه صادرات برق گفت: طبق آنچه در قراردادها نیز مندرج شده، در مواقع نیاز کشور، به هیچ‌وجه صادراتی نخواهیم داشت، همچنین برق رایگان نیز به هیچ کشوری صادر نمی‌کنیم.

وزیر نیرو با بیان اینکه در حال وصول مطالبات‌مان بابت صادرات برق به کشورهای همسایه هستیم، اضافه کرد: برنامه‌ریزی لازم برای وصول مطالبات انجام شده از جمله با کشور عراق که یادداشت تفاهم بسیار خوبی با حسن نیت کامل دولت عراق و حمایت‌های نخست وزیر آن در سفر اخیر به امضا رسیده است.

وی اظهار کرد: در روزهای آتی میزبان وزیر برق عراق خواهیم بود و قرار است بین دو کشور قرارداد جدیدی با روشن بودن ترتیبات پرداخت به امضا برسد.

اصلاح تعرفه‌ها درجهت سوق دادن پرمصرف‌ها به‌سمت رعایت الگوی مصرف

وزیر نیرو در پاسخ به سئوال یکی از خبرنگاران درخصوص افزایش تعرفه برق مشترکان پرمصرف گفت: این طرح عملی خواهد شد. تعرفه آن به دولت تقدیم شده، در کمیسیون‌های مربوطه مورد تایید قرار گرفته و مجددا در مسیر طرح در دولت است.

وی با بیان اینکه این طرح در مراحل نهایی تصویب است، افزود: این برای نخستین بار است که اصلاح تعرفه‌ها در وهله اول برای تامین منابع مالی نیست و چه بسا به‌دلیل کاهش مصرف مشترکان، در کوتاه‌مدت درآمدهای ما نیز در این زمینه کاهش یابد.

اردکانیان ادامه داد: منفعت بلندمدت صنعت برق در کاهش اوج مصرف بار است که ما را از حجم وسیع سرمایه‌گذاری برای ساخت واحدهای جدید بی‌نیاز خواهد کرد.

وزیر نیرو با تاکید بر اینکه افزایش تعرفه‌ها به این معنا نیست که دیگر نیازی به ساخت نیروگاه نداریم، عنوان کرد: این کار مسیری رو به جلو بوده و مصارف وسیع در بخش صنعت و صادرات نیاز به ظرفیت‌سازی جدید دارد.

وی اضافه کرد: نباید تعداد محدودی از مشترکان پرمصرف، چند برابر خوش مصرف‌ها یارانه دریافت کنند و در اوج تابستان 21 هزار مگاوات صرف دستگاه‌های سرمایشی کنیم.

وزیر نیرو ادامه داد: هر یک درجه دور شدن از دمای آسایش به‌مثابه یک اسراف بوده و این اسراف به‌معنای هزاران مگاوات ساخت نیروگاه جدید و میلیاردها یورو برای سرمایه‌گذاری است.

وی افزود: در تابستان گذشته از 21 هزار مگاوات صرف شده برای دستگاه‌های سرمایشی، حدود 4 هزار و 500 مگاوات برای دستگاه‌های دولتی بوده که باید روند مصرف اصلاح شود.

اردکانیان، اصلاح تعرفه‌ها را برای سوق دادن پرمصرف‌ها به‌سمت رعایت الگوی مصرف دانست و گفت: در این تعرفه‌ها هم برای آب و هم برای برق پیش‌بینی کرده‌ایم کسانی که زیرالگو مصرف دارند، معادل میزان صرفه‌جویی، وجه ذخیره ‌شده را روی قبض خود مشاهده کنند.

هیچ طرحی اجرا یا متوقف نخواهد شد، مگر با پشتوانه کارشناسی 

وزیر نیرو درخصوص نحوه اجرای پروژه‌های انتقال آب افزود: هیچ طرحی اجرا یا متوقف نخواهد شد، مگر اینکه پشتوانه کار کارشناسی و دلایل توجیهی داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه علم هیدرولوژی و آب‌شناسی به دلیل عدم قطعیت در ذات مسئله آب، کاربردی است، اضافه کرد: در این زمینه می‌بایست با توجه به شرایط اقلیم و اقتضائات هر منطقه تصمیم‌گیری کرد.
اردکانیان ادامه داد: به‌عنوان مثال در استان گیلان سالانه میلیاردها متر مکعب بارش را روانه دریا می‌شود، به نحوی که مناطق وسیعی در این استان یا برخی روستاها حتی با مشکل آب شرب هم مواجه هستند.
وزیر نیرو افزود: ما به دنبال این هستیم که کشت برنج را در غیر از مناطق شمالی محدود و در آینده متروک کنیم، به‌نحوی که خود کشاورزان این کار را به صرفه نبینند. تمهیدات آن نیز اندیشیده و برنامه سه ساله‌ای هم برای آن تدوین شده است.

وی اضافه کرد: اکنون چندین استان را در مسیر تامین آب مورد نیاز سد بزرگ و کهنسال سفیدرود از برخی نیازهای ضروری و حتمی به دور نگه داشته‌ایم و یا از طریق مسیرهای پیچیده‌تری در حال تامین آن نیازها هستیم و سرمایه‌گذاری همزمان برای ظرفیت‌های این استان صورت نگرفته است.

وزیر نیرو با بیان اینکه سدسازی موضوع صفر و یکی نیست که یا طرفدار یا مخالف آن باشیم، خاطرنشان کرد: سدسازی می‌تواند در جای خود و زمان خودش یک اقدام موجه و لازم باشد و می‌تواند در مکان‌هایی به‌لحاظ جغرافیایی فعالیتی غیرموجه باشد، بنابراین از پایبندی به مبانی آن گریزی نداریم.

1.3 میلیارد مترمکعب پساب تولیدی کشور جمع‌آوری و تصفیه می‌شود

وزیر نیرو مصرف شرب و بهداشت کشور را 6.5 میلیارد مترمکعب عنوان کرد و گفت: این میزان مصرف، حدود 4.3 میلیارد متر مکعب پساب تولید می‌کند. بخشی از این پساب با تکنولوژی امروز و با احتساب نیاز تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی قابل تصفیه است.

وی ادامه داد: در حال حاضر حدود 1.3 میلیارد متر مکعب پساب تولیدی کشور توسط سازوسازکارهای مشخص، جمع‌آوری و برای مصارف صنعتی و فضای‌سبز تصفیه می‌شود.

وزیر نیرو با اشاره به اینکه با سرمایه‌گذاری بیشتر، امکان استفاده از پساب برای اقلامی از محصولات غذایی وجود دارد، افزود: اکنون در دنیا بخش وسیعی از اراضی توسط پساب آبیاری می‌شود و بخش زیادی از آن نیز به روش مطمئن نیست.

امکان استفاده از پساب برای برخی اقلام در بخش کشاورزی وجود دارد، اما فعلا در کشور ما تمرکز روی صنعت است.

وی از آغاز طرح تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی با استفاده از پساب در استان خراسان رضوی خبر داد و افزود: برای تهیه این طرح در مقطعی از کارشناسان خارجی استفاده شده است تا تغذیه سفره با کمک پساب تصفیه‌شده و کیفیت خاص صورت گیرد.

اردکانیان اضافه کرد: در این زمینه هماهنگی‌های لازم بین دو مجموعه مسئول "تولیدکننده" و "مصرف‌کننده" پساب در حال شکل‌گیری است تا اختیارات بیشتری به استان‌ها برای برنامه‌ریزی داده شود.

حرکت به‌سمت ایجاد گشایش در تامین حقابه حوضه آبریز هیرمند

وزیر نیرو در پاسخ به علت عدم تامین حقابه حوضه آبریز هیرمند از سوی افغانستان گفت: این حوضه آبریز هر 30 سال گرفتار یک خشکسالی بلندمدت شده که زمان آن تا 10 سال هم رسیده است و کشور بالادست از مقدار اندک آب برای خودش استفاده می کرد و سهمی به پایین دست نمی‌داد.

وی اظهار کرد: به صورت طبیعی، منطقه پایین‌دست که شامل منطقه سیستان ایران است، دچار مشکل شده و پای یک حکمیت خارجی به‌میان می‌آمده که طبق مستندات در هر معاهده حقابه ایران کمتر شده است.
اردکانیان یادآور شد: آخرین بار که معاهده هیرمند در سال 1351 بین نخست‌وزیران وقت دو کشور امضا شده حقابه ایران 820 میلیون متر مکعب برای سال نرمال درنظر گرفته شده است.

طبق مفاد معاهده مذکور، می‌بایست برای تعیین سال نرمال یک هیئت کمیساریا تشکیل و میزان آب ورودی را اندازه‌گیری کند که این هیئت از سوی افغانستان تشکیل نشد تا سال‌های ورود به خشکسالی که در سال‌های 82-81 بر معاهده گذشته تاکید و هیئت کمیساریا تشکیل شد.

وی با بیان اینکه پس از حدود یک سال رایزنی نتایج خوبی عاید و بر معاهده سال 1351 تاکید شد، افزود: اخیراً هیئت عالی کمیساریای هیرمند دوباره تشکیل شد و با ارتقای سطح این هیئت به معاون وزیر، قرار شد دستگاه‌های اندازه‌گیری به منظور تعیین میزان ورودی در مرز ایران و افغانستان مستقر شود که خوشبختانه دولت با خرید و نصب دستگاه‌های اندازه‌گیری موافقت کرده و در تدارک انجام هستیم.

وی با اشاره به تجربیات ملی و بین‌المللی خود در رابطه با توسعه حوضه‌های آبریز مشترک، نمی‌تواند به‌صورت قسمتی صورت گیرد. باید تمام حوضه درنظر گرفته شود و با یک مشارکت برنامه‌های بلندمدت برای پایین‌دست و بالادست داشته باشیم و مسئله قابل حل است.

وزیر نیرو با بیان اینکه امیدواریم بخش قابل توجهی از این مسئله با این پیشنهاد حل شود عنوان کرد: در حال حاضر مسئول کمیته مشترک همکاری‌های اقتصادی با دولت افغانستان از سمت ایران به عهده وزارت کشور است.

وی خاطرنشان کرد: دولت به این مجموعه فعالیت توجه ویژه دارد، نمایندگان مردم و دستگاه دیپلماسی هم به‌طور جدی موضوع را دنبال می‌کنند و امیدواریم با اطلاعات ماهواره‌ای دریافتی از بارش مناسب در منطقه، به‌سمت ایجاد یک گشایش در این منطقه دست یابیم.

تاکید بر شفافیت مالی

وی همچنین در رابطه با شفافیت مالی و دریافت حقوق خود که مورد سئوال یکی از خبرنگاران بود، افزود: بر اساس سیاست دولت مجموعه دستگاه‌های ستادی مسئول ابراز شفافیت در همه امور هستند.

اردکانیان اضافه کرد: شفافیت در عرصه فعالیت وزارت نیرو موارد بسیار مهم و متعددی را در زمینه دسترسی آزاد مشاوران، دانشگاهیان و هسته‌های پژوهشی به داده‌های اطلاعاتی به‌منظور حذف رانت اطلاعاتی در بر می‌گیرد.

این مقام مسئول افزود: شفافیت باید شامل قراردادها، فرصت‌های شغلی، مناقصه‌ها و مزایده‌ها باشد و لازم است ما به میزان نقشی که در شکل‌دهی مطالبات جامعه داریم، سطح خوبی از سواد و آگاهی را به سهم خود افزایش دهیم تا مردم بدانند که مطالبات خود را روی چه مسائلی متمرکز کنند.

وی یکی دیگر از موارد شفافیت را مربوط به اعلام میزان دریافت حقوق و مزایا از سوی مسئولان دانست و گفت: در این زمینه هم باید به دنبال شفافیت باشیم هم مواظب باشیم این موضوع موجب نشود که از پرداختن به دیگر موارد مهم غافل شویم.

اردکانیان، ادامه داد: قبل از اینکه توفیق خدمت در جایگاه وزیر نیرو را کسب کنم، دریافتی خالص حقوق سازمان ملل را با نرخ امروز حدود 120 تا 130 میلیون تومان در ماه داشتم، امروز حدود 11 میلیون تومان دریافتی دارم که از این مقدار حدود 7 میلیون تومان را به‌دلیل اینکه مامور به‌خدمت هستم، از دانشگاه صنعتی شریف و مابقی را از نهاد ریاست جمهوری دریافت می‌کنم.

وزیر نیرو با اشاره به اینکه اکثر امکانات بنده بجز موارد معمول در اختیار یک وزیر، از جمله منزل مسکونی شخصی است، اضافه کرد: وسیله نقلیه شخصی ندارم و متکی هستم به همین وسیله نقلیه‌ای که دولت در اختیارم قرار داده است.

وی تصریح کرد: در دفتر کارم بجز آب و چای، هر مصرف دیگری را به‌جز پذیرایی از مهمان‌های اداری، از هزینه شخصی خود پرداخت می‌کنم.