طرح ترسیب کربن کشور از اوایل سال 1382 با همکاری برنامه عمران سازمان ملل متحد (UNDP ) و تسهیلات زیست محیطی جهانی (GEF) و دولت جمهوری اسلامی ایران در منطقه حسین آباد غیناب، شهرستان سر بیشه استان خراسان جنوبی شروع شده است و هدف توسعه مدل احیای مشارکتی مراتع و افزایش میزان ظرفیت جذب دی اکسید کربن در مراتع تخریب یافته و همزمان کاهش محرومیت جوامع محلی منطقه را به همراه دارد. در راستای اجرای این پروژه، گروه های توسعه روستا و صندوق های اعتباری خرد به عنوان راهکارهایی جهت کاهش فشار بر منابع طبیعی در روستاهای تحت پوشش این طرح ایجاد شده است.مهم ترین اهداف اجرای پروژه ترسیب کربن در خراسان جنوبی: افزایش میزان ترسیب کربن، افزایش روحیه مشارکت پذیری در میان مردم، بهبود شاخص های زیست محیطی، بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی بهره برداران و کاهش خشکسالی و بلایای طبیعی از جمله مهم ترین این اهداف است. هدف جهانی اجرای این طرح ارائه مدل ترسیب کربن در مناطق خشک و نیمه خشک است. هدف ملی از اجرای این پروژه نیز احیای مناطق تخریب شده دشت حسین آباد سربیشه و بهبود شاخص های توسعه انسانی است.یکی از مهم ترین دستاوردهای اجرای پروژه ترسیب کربن در دشت حسین آباد سربیشه کاهش 60 درصدی تخریب مراتع این منطقه بوده است. با اجرای طرح ترسیب کربن و احیای اراضی تخریب شده میزان پوشش گیاهی منطقه از 10 درصد به 3/22 درصد رسیده است. می توان از افزایش شاخص توسعه انسانی از 441 هزارم به 507 هزارم درصد و افزایش شاخص امید به زندگی در بین مردم این منطقه به عنوان دیگر دستاوردهای این طرح یاد کرد و کاهش تخریب مراتع از 80 درصد به 4/19 درصد مهم ترین دستاورد اجرای پروژه در منطقه بوده است.ایجاد اشتغال مولد، فرهنگ سازی مردم منطقه در راستای عدم تخریب مراتع، دخیل کردن آنها در کارهای مشارکتی و مشارکت دادن زنان در اجرای طرح های مختلف را از دیگر دستاوردهای این طرح عنوان کرد. هدف از اجرای این طرح، توسعه مدیریت پایداردر عرصه های منابع طبیعی با مشارکت بهره برداران و روستاییان ،ارتقاءمشارکت مردم با ایجاد تعاونی های کوچک و سودده است. در راستای این طرح با ایجاد اشتغال در بین روستاییان باعث می گردد که روستاییان هم در حفاظت و توسعه منابع طبیعی مشارکت داشته باشند و هم با ایجاد اشتغال برای روستا نشینان در آمد زایی ایجاد گردد. مشارکت اجتماعی و محلی از دستاوردهای جانبی پروژه است که برای تحقق آن برنامه های مختلف فرهنگی آموزشی، اقتصادی و... اجرا شد و تشکیل صندوق خرد اعتباری با هدف اعطای وام، ایجاد اشتغال، توانمندسازی جوامع روستایی و حفظ سرمایه های منابع طبیعی از آن جمله است. تشکیل گروههای روستایی و بیمه مرتع از نکاتی است که در این پروژه ها دیده می شود و جلب توجه می کند.
اهمیت مراتع از نظر ترسیب کربن
تعریف: "ترسیب کربن به عنوان بخشی از چرخه کربن است. چرخه کربن واژه ای است که برای تشریح تبادل کربن به شکل های گوناگون مانند دی اکسید کربن میان جو، اقیانوس ، زیست کره خشکی و رسوبات زمین شناسی می پردازد که به صورت تبادلات اندک بین منابع اتفاق می افتد". دپارتمان انرژی ایالات متحده به شرح زیر ترسیب کربن را تعریف می کند:می توان تسخیر و حفظ کربنی که از اتمسفر آزاد می شود یا دراتمسفر می ماند را ترسیب کربن نامید. منظور از تسخیر، جلوگیری از انتشارات کربن تولید شده در فعالیت های انسانی به اتمسفر از راه حفظ و تبدیل آنها به ذخیره ای مطمئن یا حذف کربن اتمسفری به شیوه های مختلف و نگهداری آن است
ترسیب کربن و مراتع
کربن عمده ترین عنصر گازهای گلخانه ای محسوب می شود که ترسیب آن توسط فرآیند فتوسنتز و از طریق گیاهان ساده ترین و ارزان ترین راهکار ممکن برای کاهش سطح این گاز اتمسفری است. پوشش گیاهی با بافت چوبی توانایی ترسیب کربن بیشتری دارد و این در مراتع خشک بیشتر شامل فرم رویشی بوته ای است.اکوسیستم های مرتعی قابلیت بالایی درترسیب کربن دارند، چرا که نیمی از خشکی های کره زمین را در برگرفته اند و ذخیره کربن آنها 10% کل ذخایر کربن بیوماس اکوسیستم های خاکی و30% کل کربن آلی خاک را تشکیل می دهد.در مقیاس جهانی مراتع حدود 500 میلیارد تن کربن را درسال ترسیب می کنند. افزایش ترسیب کربن معادل افزایش بیوماس گیاهی، افزایش تولید، بهبود حاصلخیزی خاک، افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک و جلوگیری از فرسایش آبی و بادی است . به همین سبب ترسیب کربن علاوه بر دارا بودن ارزش های حفاظتی و پایه ای به دلیل افزایش تولید بیوماس، از نظر اقتصادی دارای ارزش است و می تواند به عنوان منفعت و سود اضافی حاصل از فعالیت ها و عملیات احیاء اراضی تخریب شده مطرح گردد. مسئله گرم شدن زمین و افزایش گاز کربنیک مسئله ای جهانی است وبه کشور خاصی محدود نمی شود ، به همین دلیل تحقیقات در زمینه ترسیب کربن در کشور ما ضروری است و مسائل مجهول زیادی در رابطه با توانایی گونه های مختلف مرتعی در نقاط مختلف کشور وجود دارد که پاسخ گویی به مسائل ذکر شده در گرو انجام تحقیقات گسترده است.
