یادداشت؛

ایران کشوری با تنوع آب و هوایی و منابع سرشار معدنی- جزء ده کشور برتر دنیا - که خداوند متعال همه امکانات طبیعی را در اختیار آن قرارداده است .

بهره برداری بهینه از هرکدام از این منابع با استفاده بهینه از سایر منابع بصورت توامان باعث افزایش ارزش افزوده شده و علاوه بر رفع مشکلات اقتصادی کلیه دغدغه ها از جمله اشتغال را رفع و معنی دار کردن هزینه های تامین گاز، آب، برق، احداث خطوط ارتباطی و...  را توجیه خواهد نمود.

وجود آبهای نیلگون خلیج فارس و دریای عمان در جنوب ، دریای خزر در شمال،  رود های پر آب کارون و کرخه و دز در غرب و سلسله جبال البرز و زاگرس، ایران را جزء معدود کشورها با تنوع آب و هوایی در تمام فصول کرده است.

تأمین بارشها از سمت اقیانوس هند برای جنوب و جنوب شرقی کشور، سیستمهای اقیانوس اطلس برای جنوب غربی با بارشهای سیل آسا ، سیستمهای مدیترانه ای برای شمال و شمال غربی، خود گواه این مهم است که ایران علیرغم قرار گرفتن در ناحیه خشک ، بلحاظ تنوع محل تامین بارشها می تواند با مدیریت صحیح مصارف و منابع بیشترین بهره مندی را داشته باشد.

اما عدم توازن در توزیع منابع مالی و امکانات این سیستم را بر هم زده بطوریکه تقریبا بیشترین امکانات و زیر ساختها در مناطقی واقع شده است که علاوه برکمبود منابع آب از دیگر منابع طبیعی نیز بهره مند نیستند و این امر سبب مهاجرت جمعیت از جنوب و غرب کشور به مناطق صنعتی و کم آب شده تا جائیکه تامین آب شرب را  نیز با مشکلاتی روبرو کرده است.

متاسفانه در کشور ما  بحث آب و منابع آب بجای اولویت و در صدر بودن تصمیم سازیها در انتهای تصمیم گیریها قرار دارد بطوریکه ابتدا تمامی موارد در اجرای کلیه طرحها از جمله شهرک سازی، شهر سازی، شهرکهای صنعتی، استقرار صنایع و... تصمیم سازی شده و در نهایت  بعد از صدور مجوز و یا احداث،  به فکر منابع آب و نحوه تامین آن می افتند.

به عنوان نمونه حاشیه جنوبی کشور که دارای منابع غنی آب جهت ایجاد شهرکهای صنعتی بوده که علاوه بر تامین آب جهت صادرات نیز کمترین هزینه را دارند، بخاطر وجود سرمایه در مرکز و یا عدم تمایل مدیران ارشد به زندگی در این مناطق بحال خود رها شده و سرمایه گذاریها به مرکز انتقال می یابد.

از طرفی مناطق شمالی کشور که می تواند با ضابطه مندی و ایجاد طرح جامع به مناطق تامین غذای مطمئن برای بخشی از جمعیت کشور از یکسو و مناطق جذب گردشگر از سوی دیگر تبدیل و رونق اقتصادی یابد به محلی برای تفرجگاه تبدیل شده و با ازبین رفتن اراضی مستعد کشاورزی و شخصی سازی مناطق مستعد گردشگری، صدمات جبران ناپذیری به صنعت توریست از سویی و افزایش مصرف بی رویه آب با کیفیت از سوی دیگر شده است.

در مناطق حاشیه‌ای و دشت های اطراف ارتفاعات، متاسفانه با خرد شدن اراضی و تبدیل به باغ ویلا و تفرجگاه و تغییر الگوی کشت علاوه بر تغییر الگوی مدیریتی مصرف، هیچگونه محصول قابل ملاحظه ای تولید نشده تا جاییکه بعضاً حتی آب شربی که با هزینه گزاف تهیه و تامین می گردد مورد استفاده قرار داده و هزینه زیادی به دولت وارد می کنند.

با توجه به مطالب گفته شده در صورت عدم توسعه مناطق جنوبی برای ایجاد اشتغال و انتقال جمعیت و ادامه رشد بی رویه  جمعیت در مناطق مرکزی کشور، برای تأمین آب شرب مطمئن و با کیفیت نیاز است همانگونه که میزان قابل توجهی از آب شرب در حال حاضر  از مناطق غربی و طرحهای انتقال آب تأمین   می‌شود این مهم افزایش یافته و صنایع مهم و استراتژیک و آب طلب موظف به تامین آب صنایع و شرب جمعیت وکارکنان خود شوند. برای همین منظور میبایست اقدامات زیر صورت پذیرد:

1. توزیع متوازن کلیه امکانات رفاهی در سطح کشور مخصوصاً مناطقی که دارای آب با کیفیت و کمیت مناسب می‌باشند جهت جلوگیری از مهاجرت جمعیت به مناطق برخوردار

2. انتقال صنایع پر آب طلب به حاشیه جنوبی کشور جهت تامین آب و سهولت صادرات و واردات مواد تولیدی ، خام و مورد نیاز

3. جلوگیری از مهاجرت و انتقال به مناطق مرکزی کشور با ایجاد انگیزه های مادی و معنوی

4. پرداخت یارانه رفاهی و یا کاهش هزینه ( آب و برق و گاز و... ) به مناطق کم برخوردار جهت جلوگیری از مهاجرت

5. جلوگیری از خرد شدن اراضی ، احداث باغ ویلا ، تغییر الگوی کشت و افزایش قیمت آب بها به قیمت تمام شده

6. دریافت جبران خسارات ناشی از تغییر الگوی کشت

7. اخذ قیمت واقعی انرژی و آب از مصارف بالای الگوی مصرف مخصوص باغ ویلاها

8. اخذ عوارض ناشی از صادرات محصولات کشاورزی پر آب طلب جهت جبران خسارت و تامین هزینه شیرین سازی وانتقال آب از دریا به مناطق مرکزی

9. تحویل حجمی آب به کشاورزان در قبال محصول تولیدی و تحویلی جهت افزایش راندمان تولید و اخذ خسارت از بهره بردارانی که متوسط تولید را ندارند.

10. جلوگیری از ایجاد باغچه وتفکیک و فروش اراضی استانهای شمالی کشور بدلیل تولید محصولات استراتژیک مانند مرکبات و برنج و...

11. جلوگیری از تغییر بافت شهر نشینی در استانهای شمال کشور جهت جذب توریسم و گردشگری وجلوگیری از سکونت دایم و نهایتا کمبود آب با کیفیت مناسب جهت شرب و...

12. با عنایت به اینکه مسکن مهر در کشور دوباره رونق گرفته است میتوان همزمان با ساخت پروژه، آب شرب را از بهداشت و شستشو تفکیک نمود به این معنی که در هر شهرک باحفر چاه و ایجاد مخزن آب بهداشتی و شستشو و از طریق تصفیه خانه ها آب شرب بصورت مجزا تامین گردد.

لذا با توجه به انتقال آب بسیار ناچیز بین حوزه ای که در حال حاضر سبب ایجاد تنش های قومی در مناطق مختلف کشور شده است در صورتی که مطالب ذکر شده مورد توجه قرار نگیرند، برای جلوگیری از ایجاد تنش های بیشتر ، حفظ اشتغال و.... نیاز به انتقال بین حوزه ای متعددتر  با هزینه های بالا دور از انتظار نخواهد بود چرا که تامین آب شرب از منابع آب شیرین بدلیل برداشت بیش از حد از سفره های آب زیرزمینی یا مقرون بصرفه نبوده و یا بدلیل پراکندگی چاههای آب شرب در سطح دشت ها و شهرها این مناطق ممنوعه ویژه شرب نشده اند و یا بعضا بدلیل حفر در داخل و یا حاشیه شهرها و افزایش نفوذ فاضلاب خانگی به سفره های آب زیرزمینی، این سفره ها آلوده شده اند که در نتیجه پتانسیل بالایی جهت برداشت آب شرب بطور دائم از سفره آب زیرزمینی وجود ندارد.

به همین دلیل برای جلوگیری از مهاجرت های بیشتر و مشکلات متعدد آن میبایست همانطور که قبلا اشاره شد توسعه متوازن کشور از نظر اقتصادی ، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی واکولوژیکی بر اساس منابع موجود بطور مستمر و همزمان مد نظر قرار گیرد.